Mae gen i gasgliad o lythyrau (gydag amlenni) gan y Capten Wilfrid Holmes Stapleford (fy nhad-yng-nghyfraith) at ei fam Emma Stapleford yn Derby. Maent yn dyddio o Ragfyr 1944 i Fedi 1945. Roedd Wilf wedi'i leoli yn Berlin. Mewn llythyr dyddiedig 27 Ebrill 1945 mae'n disgrifio'r anhrefn mewn gwersyll DP ger yr Afon Weser – y niferoedd mawr o bobl anobeithiol, y diffyg cyflenwadau, anawsterau iaith, diffyg cyfleusterau.
Roedd clefydau’n rhemp yn Berlin – roedd y seilwaith wedi’i ddinistrio – dim dŵr, dim glanweithdra. Bu farw’r Capten Stapleford o ddiftheria yn Berlin ym mis Hydref 1945, gan adael gwraig ifanc a mab 16 mis oed. Mae wedi’i gladdu yn CWG Berlin.
Fe'u rhoddwyd i mi gan frawd iau Wilf, y Capten Gp Peter Stapleford yn yr RAF.
Ym mis Hydref 1989 cwympodd Mur Berlin. Ganwyd a magwyd merch yn ei harddegau yn Nwyrain yr Almaen ac roedd ganddi un uchelgais – perfformio cerddoriaeth glasurol. Ar ddiwedd y 1990au treuliodd flwyddyn yn astudio cerddoriaeth yn Leeds. Roedd fy mab ieuengaf yn fyfyriwr israddedig yng Ngholeg Cerdd Leeds. Priodasant yn Fredersdorf yn yr hen Weriniaeth Ddemocrataidd yn 2002 ac mae gen i a fy ngŵr diweddar ddau o wyrion hyfryd (sydd bellach yn 24 ac yn 20 oed). Byddai eu Hen Daid Wilf wedi bod yn falch o'u cariad at gerddoriaeth – roedd yn gerddor talentog – ac yn arweinydd band dawns adnabyddus yn Derby yn y 1930au.
