Ymunwch â mi amser cinio yn Eglwys San Steffan ar y Stryd Fawr wrth i mi gyflwyno taith PowerPoint trwy brofiadau rhyfeddol Ail Lefftenant yn y Magnelwyr Brenhinol, a alwyd i wasanaethu ym 1940, yn ystod y rhyfel.
Galwch draw am Goffi, Te a Chacen, er mwyn i chi allu Gwrando, Edrych a Chinio! Mae’r stori’n dechrau gyda’i hyfforddiant ac yn parhau wrth iddo gychwyn ar fordaith i ymuno ag ymgyrch Gogledd Affrica. Mae ei lythyrau - yn aml wedi'u cyfoethogi â darluniau swynol a doniol - yn croniclo ei amser yn Irac a Cyprus cyn iddo gael ei wysio yn ôl i Ogledd Affrica. Yno, cafodd ei ddal yn ystod Brwydr Gazala.
Yn dilyn ei ddal, bu yn yr ysbyty am anaf shrapnel ac yn ddiweddarach fe'i trosglwyddwyd i wersyll carcharorion rhyfel tramwy yn Capua, yr Eidal, lle treuliodd bum mis. Daw’r cyfnod heriol hwn yn fyw yn y llyfr The Cage gan Dan Billany a David Dowie, a gyhoeddwyd gyntaf gan Longmans yn 1949. Yn dilyn hynny, dioddefodd amodau caled mewn gwersylloedd carcharorion rhyfel yng Ngogledd yr Eidal, gan gynnwys Nadolig chwerw o oer ym 1942.
Ym mis Medi 1943, gan fachu ar y cyfle, dihangodd o wersyll Fontanellato. Gan fynd ar daith ryfeddol o 500 milltir drwy fynyddoedd garw Apennine, cyrhaeddodd linellau'r Cynghreiriaid ym mis Rhagfyr. Wedi dychwelyd i Loegr ym mis Ionawr 1944, adunoodd â'i deulu ar gyfer cyfarfod cyntaf ingol gyda'i fab dwy oed. Ar ôl absenoldeb byr o 28 diwrnod, cafodd ei adleoli i Ewrop.
Daeth ei daith i ben yn Nenmarc ar 8fed Mai 1945, lle y profodd llawenydd a dathliad di-rwystr y bobl leol, a fu’n hael yn rhannu bwyd a dathliadau gyda’r milwyr.
