Yn ystod wythnos i ddathlu 80 mlynedd ers Diwrnod VE, mae Amgueddfa Amersham yn falch iawn o groesawu’r hanesydd a’r awdur Dr Helen Fry.
Yn yr ugeinfed ganrif, cymerodd menywod amrywiaeth anhygoel o rolau mewn deallusrwydd, gan herio confensiynau eu hamser. Ar draws y ddau ryfel byd, ymhell o fod yn rhan fach o weithrediadau cudd, roedden nhw'n rhedeg rhwydweithiau ysbïwr a llinellau dianc, yn parasiwtio y tu ôl i linellau'r gelyn ac yn holi carcharorion. Yn y cyfamser, yn ôl yn Bletchley a Whitehall, roedd gwaith gweinyddol hanfodol menywod ym maes Cudd-wybodaeth Filwrol yn cadw injan ryfel Prydain i redeg.
Mae Helen yn cymryd golwg banoramig o’r gwaith deallusrwydd ac ysbïo cyfoethog ac amrywiol a wnaeth menywod fel sifiliaid ac mewn iwnifform. O ysbiwyr yn rhwydwaith Gwlad Belg 'La Dame Blanche', yn gwau negeseuon wedi'u codio yn siwmperi, i'r rhai a ddehongliodd awyrluniau a hyd yn oed redeg adrannau cyfan. Bydd yn sôn am rai o gyfraniadau ysbrydoledig y merched hynod hyn o’i hymchwil helaeth.
