Dyma lythyr a anfonwyd gan June Baker, 13 oed, at ei brawd Dennis (fy nhad) mewn gwersyll carcharorion rhyfel yn yr Almaen. Dangoswyd y llythyr i mi gan fy nhad tua 10 mlynedd yn ôl ac etifeddais ef, ynghyd â lluniau a gwaith papur eraill o'r Ail Ryfel Byd, pan fu farw yn 2017.
Roedd Dennis yn y Gorchymyn Bomio a chafodd ei awyren ei saethu i lawr uwchben yr Almaen ar 2 Rhagfyr 1942. Goroesodd chwech o'r wyth criw a daethant yn garcharorion rhyfel. Fe'u symudwyd o gwmpas gwersylloedd amrywiol dros y tair blynedd nesaf neu fwy, fodd bynnag, llwyddodd y Groes Goch i gael parseli a llythyrau i'r carcharorion rhyfel yn ystod y cyfnod hwn.
Anfonwyd y llythyr hwn ddechrau 1945, ond erbyn iddo gyrraedd yr Almaen, roedd Dennis wedi cael ei symud allan o Stalag 357 Fallingbostel. Roedd ar yr hyn a ddaeth yn adnabyddus fel yr Orymdaith Hir wrth i'r carcharorion rhyfel orfod gorymdeithio tua'r gogledd, i ffwrdd o ymosodiad y Cynghreiriaid, mewn amodau ofnadwy. Rywsut, daethpwyd o hyd i'r llythyr gan luoedd y Cynghreiriaid a'i ddychwelyd i June, ond nid oedd gan deulu Dennis yn Thame unrhyw ffordd o wybod ble roedd o, neu hyd yn oed a oedd o'n dal yn fyw.
Rhyddhawyd y carcharorion rhyfel yn y pen draw pan gyflawnodd Hitler hunanladdiad ar 30 Ebrill ac ildiodd y swyddog Almaenig oedd yn gyfrifol am y carcharorion rhyfel i swyddog o'r RAF. Cyfarfu Byddin yr Unol Daleithiau oedd yn symud ymlaen â'r grŵp o garcharorion rhyfel yn fuan wedyn. Hedfnwyd Dennis yn ôl i'r DU ychydig ddyddiau'n ddiweddarach ac ar Ddiwrnod VE roedd ar drên yn ôl i gartref y teulu yn Thame, gan weld "yr holl oleuadau a oedd wedi'u cynnau ar bennau'r bryniau".
