Cian ydw i, ac rwy'n 12 oed. Roedd fy hen daid yn garcharor rhyfel am 5 mlynedd yng ngwersyll Stalag VIIIB, Gwlad Pwyl. Mae gan fy mam-gu lythyrau a ysgrifennodd at ei fam tra roedd yn gaeth.
Y llynedd, ymwelodd 8 ohonom yn ein teulu â safle gwersyll Stalag VIIIB. Roedd yn ddiwrnod diddorol iawn. Byddwn i wedi hoffi siarad â fy hen daid am y rhyfel a bod yn garcharor, ond bu farw cyn i mi gael fy ngeni.
Dyma lythyr anfonodd fy hen daid at ei fam i ddweud ei fod wedi cael ei gipio, ond ei fod yn iach. Rhaid ei bod wedi bod yn anodd iawn i'w fam heb wybod a oedd ei mab yn fyw neu'n farw, a rhaid ei bod hi wedi bod yn hapus iawn i gael y llythyr hwn ganddo.
GNR Wesley Jones 1492438
Carcharor Rhyfel
8 Mehefin 1940
Annwyl Fam
Wel, dyma fi’n ysgrifennu atoch chi fel carcharor rhyfel. Dydw i ddim yn gwybod a ydych chi eisoes yn gwybod ai peidio. Efallai eich bod chi wedi cael gwybod gan y Swyddfa Ryfel neu efallai eich bod chi wedi derbyn llythyr gan y Groes Goch oherwydd ysgrifennais atynt wythnos yn ôl yn gofyn a fyddent yn eich hysbysu, ond mae’n eithaf posibl na chafodd y llythyr ei anfon erioed. Beth bynnag, byddwn yn falch iawn os cewch chi ef, yna byddwch chi’n gwybod fy mod i’n iach. Ni chefais fy anafu o gwbl ac rwy’n iach iawn. Gobeithio nad ydych chi wedi bod yn poeni amdanaf gan fy mod i’n iawn. O leiaf gallaf fod yn ddiolchgar iawn fy mod i’n fyw. Rwyf wedi gorfod dioddef llawer yn ddiweddar ac wedi cael fy nghario llawer ac nid wyf wedi cael gormod i’w fwyta, ond rwy’n gobeithio y bydd yn well yn fuan. Mae’r tywydd wedi bod yn wych ers i mi gael fy nal ac rwy’n credu y gallaf fod yn ddiolchgar iawn am hynny.
Rwy'n gobeithio gallu ysgrifennu fy nghyfeiriad atoch yn fuan, yna rwy'n credu y byddwch yn gallu anfon rhai parseli ataf, a phan wnewch chi, peidiwch ag anfon unrhyw gacennau ond rhywfaint o fwyd da ac iach, rhywfaint o fenyn, siocled a rhywfaint o sigaréts. Wel, does gen i ddim syniad sut mae'r rhyfel yn mynd ymlaen. Rwy'n clywed sibrydion ond does gen i ddim newyddion pendant. Gyda llaw, mae gen i ddigon o ffrindiau yma oherwydd cafodd fy holl ffrindiau eu dal gyda mi.
Wel, rwy'n gobeithio eich bod chi gyd yn iawn gartref a bod eich llygad yn well erbyn hyn. Cofiwch fi i bawb ac ni fyddaf yn gallu ysgrifennu llawer o lythyrau nawr a gobeithio na fydd y rhyfel hwn yn para'n hir iawn, yna byddaf yn gallu mynd adref eto.
Wel, does gen i ddim mwy o newyddion nawr, felly byddaf yn gorffen gan obeithio eich bod chi i gyd yn iawn ac yn hapus gartref a bydd y llythyr hwn yn eich tawelu eich meddwl fy mod i'n ddiogel ac yn iach.
Felly cariad a dymuniadau gorau
A gobeithio eich gweld chi gyd yn fuan
Wes
Elliw ydw i, ac rwy'n 12 oed. Roedd fy hen daid yn garcharor rhyfel am 5 mlynedd yng ngwersyll Stalag VIIIB, Gwlad Pwyl. Mae gan fy mam-gu lythyrau a ysgrifennodd at ei fam tra roedd yn gaeth.
Y llynedd, ymwelodd 8 ohonom yn ein teulu â safle gwersyll Stalag VIIIB. Roedd yn ddiwrnod diddorol iawn. Fyddwn i ddim wedi hoffi cysgu yn un o'r cytiau hynny hyd yn oed am un noson heb sôn am 5 mlynedd! Rwy'n gobeithio y byddwch chi'n gweld y llythyrau hyn yn ddiddorol. Byddwn i wedi hoffi siarad â fy hen daid am y rhyfel a bod yn garcharor, ond bu farw cyn i mi gael fy ngeni.
Dyma delegram a anfonodd fy hen daid at ei fam i ddweud ei fod yn ddyn rhydd ar ôl bron i 5 mlynedd.
Annwyl Fam a phawb
Wel mam, mae wedi digwydd o'r diwedd, rwy'n ddyn rhydd ar ôl bron i 5 mlynedd fel carcharor rhyfel. Bydd dydd Mawrth y 24ain o Ebrill yn ddiwrnod na fydd byth yn cael ei anghofio yn fy mywyd, pan welsom danciau Yankee am y tro cyntaf am 5pm a pha olygfa oedd y milwyr Yankee hynny i mi a welodd ddim byd ond milwyr Almaenig am bum mlynedd. Rwy'n credu ein bod ni i gyd wedi mynd yn hysterig, ac allwch chi ein beio ni. Wel, rwyf wedi bod yn rhydd nawr ers 3 diwrnod ac am 3 diwrnod. Rwyf wedi bod yn byw ar y gorau o bopeth ac yn mwynhau fy rhyddid i'r eithaf. Mae'n rhyfeddol gallu gwneud beth bynnag rydych chi'n ei hoffi. Ers canol mis Ionawr rydym wedi gorymdeithio tua 700 milltir yn cysgu mewn ysguboriau ar y ffordd ac roeddem yn dal ar y gorymdaith pan wnaeth yr Americanwyr ein hail-ddal. Wel, dydw i ddim yn gwybod pa mor fuan y gallaf ddisgwyl eich gweld chi ond dydw i ddim yn disgwyl y bydd yn hir iawn. Ni all byth fod yn rhy gynnar i mi. Wel, rhowch wybod i Evan i ddisgwyl fi yn fuan a pharatowch y gwely a dywedwch wrth y bechgyn y byddaf gyda nhw yn fuan. Wel, does gen i ddim mwy o newyddion nawr ond rwy'n gobeithio eich gweld chi cyn y Sulgwyn. Felly fy nghariad a'm dymuniadau gorau i bawb.
Wes
